Цифрлы технологиялар дамыған сайын алаяқтықтың түрлері де күрделеніп, қоғамда қауіп төндіретін факторға айналды. Қарапайым халықтың құқықтық сауаттылығын арттыру арқылы ғана бұл қылмыстың алдын алуға болады. Осы мақсатта Кентау қаласы әкімдігінің “Кентау қалалық ішкі саясат бөлімі” мемлекеттік мекемесінің бастамасымен, “Түркістан облысының Азаматтық Альянсы” заңды тұлғалар бірлестігі ұйымдастыруымен Байылдыр ауылында арнайы кездесу өткізілді.

Негізгі тақырып – алаяқтықтан сақтану және заңды білу

“Алаяқтық қауіпі және қорғану жолдары” деп аталған кездесудің негізгі мақсаты – ауыл тұрғындарына құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізу, олардың құқықтық сауатын арттыру және алаяқтықтың алдын алу.

Кездесуге арнайы шақырылған спикер – заңгерлер палатасының мүшесі, тәжірибелі заңгер Түймебаев Айни Тілеубердіұлы ауыл халқымен ашық диалог орнатып, алаяқтықтың кең таралған жолдары, олардың салдары және қорғану тәсілдері туралы жан-жақты түсіндірме берді.

Алаяқтардың “қулығы” – әртүрлі, қорғану жолы – заңды білу

Кездесу барысында заңгер ауылдық ортада жиі кездесетін алаяқтық әрекеттердің нақты түрлеріне тоқталды. Атап айтқанда:

• банк картасы мен онлайн төлем жүйелері арқылы жасалатын қаржы алаяқтығы;

• интернеттегі жалған жарнамалар мен жалған онлайн-дүкендер;

• “жеңілдетілген несие” немесе “әлеуметтік көмек алып беремін” деген жалған уәделер;

• жер, мүлік, құжат рәсімдеуге байланысты қулықтар;

• ауыл тұрғындарын жұмысқа орналастыру сылтауымен ақша алу секілді тәсілдер.

Байылдыр ауылының тұрғындарына мұндай жағдайлар жат емес. Кейбір қатысушылар бұрын өзі немесе жақын туыстары алаяқтардың құрбаны болғанын айтып, заңгерден нақты кеңес сұрады. Бұл кездесудің тиімділігі де осында – қатысушылар тек тыңдап қана қоймай, өз сұрақтарына нақты жауап алу мүмкіндігіне ие болды.

Ашық диалог, пайдалы кеңестер

Іс-шара барысында тұрғындар тарапынан көптеген сұрақтар қойылды. Мысалы:

• Алаяқтар “кредит жабу керек” деп хабарласып, SMS код сұраса, не істеу керек?

• Банк картасынан ақша шешіп алған адам табылмаса, кім жауап береді?

• Телефоныңызға келген сілтемелерге бассаңыз, деректеріңіз кетіп қалуы мүмкін бе?

Заңгер Түймебаев Айни Тілеубердіұлы бұл сұрақтарға жауап бере отырып, күмәнді жағдайда азаматтар дереу полицияға немесе құқық қорғау органдарына жүгінуі керектігін ескертті. Сонымен қатар, заңгер әрбір адамның құқықтық сауатты болуы – оның жеке қауіпсіздігінің кепілі екенін баса айтты.

Кентау қаласы – құқықтық мәдениетті насихаттауға ден қойып отыр

Кентау қаласының ішкі саясат бөлімі мен серіктес ұйымдар мұндай түсіндіру шараларын тек қалалық деңгейде емес, ауылдық округтер мен шалғай елдімекендерде де жиі ұйымдастырып келеді. Байылдыр ауылындағы кездесу – соның бір айғағы.

Қала әкімдігінің жоспарына сәйкес, алдағы уақытта да Қарнақ, Шаға, Балтакөл ауылдарында осындай іс-шаралар ұйымдастыру жоспарланған. Мұндағы мақсат – әрбір кентаулық азаматтың заң алдындағы құқығын түсініп, өзін-өзі қорғауға қабілетті болуы.

Бөлім өкілдерінің айтуынша, қазіргі таңда ауыл тұрғындары көптеген ақпаратқа әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы қол жеткізеді. Бірақ оның бәрі шындыққа сай келе бермейді. Сондықтан ресми әрі кәсіби түсіндіру жұмыстары аса қажет.

Халыққа пайдалы кеңестер берілді:

• Жеке мәліметтеріңізді (ЖСН, карта нөмірі, SMS-код) ешкімге бермеңіз;

• Күмәнді жарнамаларға сенбеңіз, “жеңіл несие” немесе “жылдам ақша” – көбіне алдау;

• Құжаттарға қол қояр алдында міндетті түрде оқыңыз, түсінбесеңіз заңгерге жүгініңіз;

• Интернет арқылы келетін сілтемелерге кірмес бұрын олардың қауіпсіз екеніне көз жеткізіңіз;

• Алаяқтықтың құрбаны болсаңыз, бірден 102 нөміріне хабарласыңыз.

Сақтық – қорғанудың алғашқы шарты

Байылдыр ауылында өткен бұл кездесу – ауыл тұрғындарына үлкен ой салған, пайдалы ақпарат берген шара болды. Кездесу соңында тұрғындар ұйымдастырушыларға алғыстарын білдіріп, мұндай шаралардың жиі өткізілуін сұрады.

Қорытынды: Кентауда құқықтық сауаттылық – басты басымдық

Алаяқтық – бұл тек бір адамның алданып қалуы ғана емес, қоғамдық сенімге сызат түсіретін қауіпті құбылыс. Сондықтан Кентау қаласы әкімдігі құқықтық сауаттылықты арттыруды әлеуметтік тұрақтылықтың басты кепілі деп есептейді.

Естеріңізге сала кетейік:

• Заңды білу – өз құқығыңды қорғаудың басты шарты;

• Алаяқтық – Қылмыстық кодекспен жазаланатын қылмыс;

• Күмән туса, 102 немесе прокуратура бөлімдеріне жүгініңіз.

Кентау – заңды құрметтейтін, қауіпсіз орта қалыптастыруды мақсат еткен қала. Байылдыр ауылының тұрғындары да бұл бағыттағы жұмысқа қолдау білдіріп отыр.