Адам саудасы – бұл тек ауыр қылмыс қана емес, сонымен қатар адамның ар-намысы мен бостандығын аяққа таптау, адам құқықтарының ең өрескел бұзылуы. Бұл құбылыс әлемдік деңгейде қауіп төндіріп отырған мәселе және өкінішке қарай, Қазақстанда да бұл жағдайлар кездесуде.

Адам саудасы деген не?

Адам саудасы – бұл:

• адамды алдап, қорқытып, зорлықпен немесе мәжбүрлеу арқылы жұмысқа жегу;

• құжаттарын тартып алып, еркіндігін шектеу;

• жыныстық немесе еңбек құлдыққа салу;

• балаларды асырап алу, қайыршылыққа салу немесе дене мүшелерін заңсыз сату мақсатында пайдалану.

Бұл қылмыс көбіне адамды арбау, жалған уәде беру арқылы жүзеге асады. Алаяқтар жұмысқа орналастыру, шетелде оқу, оңай табыс табу немесе көмектесу сынды желеулермен сенімге кіріп, адамды өз еркінен тыс жағдайға итермелейді.

Қауіпті белгілерді біліңіз:

Егер сізге немесе жақындарыңызға:

• Күмәнді делдалдар арқылы шетелде жоғары жалақысы бар жұмыс ұсынылса;

• Жеке құжаттарыңызды (төлқұжат, жеке куәлік) толық өткізу талап етілсе;

• Жұмыс туралы нақты ақпарат берілмесе, шарт жасалмаса;

• Сізге жол шығындарын өтеу, «бірінші ай тегін» сияқты күмәнді ұсыныстар жасалса;

• Немесе сіздің еркіңізсіз бір жерге қамап, мәжбүрлеп жұмыс істетіп жатса —

бұл адам саудасының белгілері болуы мүмкін.

Заң не дейді?

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 128-бабына сәйкес:

Адам саудасымен айналысқандар — бас бостандығынан 3 жылдан 15 жылға дейін айырылуы мүмкін.

Адам саудасы – ауыр санаттағы қылмыс. Оған делдалдар, алаяқ агенттіктер, тіпті кейде таныс адамдар мен туыстар да араласуы мүмкін.

Қайда хабарласуға болады?

Егер сіз:

• Жағдайы күмән тудырған жұмыс ұсынысына тап болсаңыз;

• Жеке құжаттарыңызды заңсыз тартып алса;

• Немесе біреудің заңсыз әрекеттеріне куә болсаңыз —

Дереу құзырлы органдарға хабарласыңыз:

116 16 – «Сенім телефоны» – тәулік бойы, аноним түрде жұмыс істейді
 102 – Ішкі істер органдары
 Жергілікті полиция, әкімдік, көші-қон қызметі бөлімдері
 Адам құқықтарын қорғаумен айналысатын үкіметтік емес ұйымдар
 Еңбек инспекциясы мен прокуратура

Қандай алдын алу шараларын білу маңызды?

• Шетелге шығатын болсаңыз, тек ресми жұмыс беруші мен агенттіктерге сеніңіз

• Жеке құжаттарыңызды ешкімге тапсырмаңыз, көшірмесін ғана беріңіз

• Жол жүру мен тұру шығындарын өзіңіз төлеңіз – «тегін» ұсыныстарға сенбеңіз

• Жақындарыңызға қайда бара жатқаныңызды, кіммен байланыста екеніңізді хабарлап отырыңыз

• Жұмыс туралы жазбаша келісімшарт талап етіңіз

• Алаяқтар көбіне білімсіз, қиын жағдайда жүрген адамдарды таңдайды — ақпараттану арқылы қорғаныңыз!

• Әрбір отбасы, әрбір азамат – сақ болуға тиіс!

Адам саудасы — бұл тек құрбанға ғана емес, бүкіл қоғамға ауыр соққы.
Бұл қылмыстың алдын алу үшін ақпарат тарату, балалар мен жастарды ерте жастан құқықтық сауаттылыққа тәрбиелеу, отбасы мен қоғамда ашық диалог орнату – аса маңызды.

Адам – сауда заты емес!

Адам өмірі – ең қымбат құндылық.
Адамның бостандығын шектеу – оның тағдырын ұрлау.

Сақ болыңыз! Ақпаратпен бөлісіңіз. Жақындарыңызды қорғаңыз.

 Бұл материалды достарыңызбен, ата-анаңызбен, студенттермен және оқушылармен бөлісіңіз.
 Қоғамдық орындарда, оқу орындарында, көші-қон орталықтарында іліп қоюға болады.
 Адам саудасы туралы білген ақпаратты жасыру – қылмысқа көз жұму!