Түркістан облысы, Кентау қаласында тәртіп сақшыларына сеніп тапсырылған тағы бір күрделі іс табысты аяқталды. Қалалық полиция бөлімі қызметкерлері бірнеше жылдан бері алаяқтық жасап жүрген 39 жастағы әйелді ұстады. Қылмыстық оқиғаның мән-жайы белгілі бола бастаған сайын, көпшілік бұл істі қызу талқылап жатыр. Себебі күдікті бір ғана адам емес, бірнеше адамды алдап, оларға жалпы сомасы 20 миллион теңгеден астам шығын келтірген, деп хабарлайды Azatnews.kz.

Алаяқтық – жоспарланған және жүйелі әрекет

Тәртіп сақшыларының айтуынша, бұл жай ғана кездейсоқ жасалған әрекет емес, алдын ала ойластырылып, жүйелі түрде жүзеге асырылған алаяқтық қылмысы. Күдікті әйелдің алғашқы алаяқтық әрекеті екі жыл бұрын тіркелген. Ол кезде ол ет сатумен айналысатын дүкен иесінің сеніміне кіріп, “қарызға ет алып, ақшасын жақын арада бөліп-бөліп қайтарамын” деп сендірген. Дүкен иесі де адамгершілік танытып, оның сөзіне иланып, қомақты көлемде ет берген. Бірақ арада бір жыл өтсе де, әлгі әйел ақшаны қайтармақ түгілі, тіпті хабар-ошарсыз кеткен.

Бұл жағдайдың өзі полицейлердің күдігін тудырған. Тергеу жұмыстары барысында анықталғандай, бұл жалғыз оқиға емес екен. Күдікті осы әдісті тағы да кемінде бес рет қайталап, әртүрлі ет саудагерлерінен “қарызға” өнім алып отырған. Барлығына бір сценариймен әрекет еткен: сенімге кіріп, жағдайын айтып, ақшаны бөліп төлеуге уәде беріп, кейін мүлде жоғалып кететін болған. Қарапайым әрі сенімділікке құрылған айла-шарғының арқасында ол ұзақ уақыт бойы құқық қорғау органдарынан бой тасалап, жалған бейбіт өмір сүріп келген.

Етті сатып, табысты қалтасына басқан

Полиция қызметкерлері тергеу барысында күдіктінің нақты не істегенін анықтап шықты. Ол алған ет өнімдерін жергілікті базарға апарып, нарықтағы бағадан әлдеқайда төмен бағада сатқан. Нарықтағы еттің бір келісі 3000-3500 теңге аралығында сатылып жатқан кезде, ол 2000 теңгеге дейін төмендетіп, жылдам өткізіп отырған. Мұндай арзан тауарға сұраныс әрдайым жоғары болғандықтан, өнімдер тез өтіп, қомақты пайда түскен.

Алайда ол бұл ақшаларды қарызын жабуға емес, тек жеке басының қажеттіліктеріне жұмсап келген. Тергеу материалдарында көрсетілгендей, күдікті табысынан тұрмысын жақсартуға, түрлі тұрмыстық заттар алуға, қымбат киімдер мен зергерлік бұйымдар сатып алуға қаржы жұмсаған. Сонымен қатар, кей кездері бұл ақшаларды қысқа мерзімді демалыстарға немесе қымбат мейрамханаларда көңіл көтеруге бағыттағаны белгілі болды.

Жәбірленушілердің ашық шағымы мен үміті

Алаяқ әйелдің құрбанына айналған жәбірленушілердің әрқайсысы – қарапайым еңбекпен күн көріп отырған кәсіпкерлер. Олардың барлығы өз саудасын дамыту үшін қарызға өнім беріп, кейін ақысын алуға үміттенген. Алайда сенім су сепкендей басылып, орнына үлкен шығын келген. Ет өнімдерінің өзіндік құны жоғары болғандықтан, жәбірленушілердің шығыны да едәуір көп болды. Көптеген кәсіпкер банк несиесін төлеу үшін немесе отбасының қажеттілігін өтеу үшін қаражат таппай, қиын жағдайға душар болғанын жасырмады.

Полиция қызметкерлері бұл жайттар бойынша барлық жәбірленушілердің арыз-шағымдарын тіркеп, істі бір жолға қойды. Жиналған деректер бойынша алаяқ әйелдің келтірген жалпы материалдық шығыны 20 миллион теңгеден асып кеткен. Бұл сома тек дәлелденген эпизодтар бойынша ғана есептелген. Күдіктінің бұдан да басқа алаяқтық әрекеттерге қатысы болуы мүмкін деген болжаммен тергеу жалғасып жатыр.

Кәсіпкерлерге сабақ және құқықтық ескерту

Бұл оқиға көпшілікке, әсіресе жеке кәсіппен айналысатын азаматтарға үлкен сабақ болуы тиіс. Қазіргі таңда алаяқтықтың түрі сан алуан, ал олардың әрекеті барған сайын әккіленіп барады. Сенімге кіру, жалған уәде беру, өздерін қиын жағдайдағы адамдар ретінде көрсету – алаяқтардың жиі пайдаланатын тәсілі. Көп жағдайда жомарттық танытып, қол ұшын бергісі келген кәсіпкерлердің өздері опық жеп жатады.

Полиция қызметкерлері тұрғындарға және кәсіпкерлерге белгісіз тұлғаларға үлкен көлемде қарызға тауар бермес бұрын құжат жүзінде келісім жасауға кеңес береді. Сондай-ақ, төлем жасау уақыты мен шарттарын нақтылап, қажет болған жағдайда куәлар қатысуымен рәсімдеу маңызды. Бұл тек заң жүзінде ғана емес, болашақта өз құқығыңызды қорғауға негіз бола алады.

Құқық қорғау органдарының мәлімдемесі

Кентау қалалық полиция бөлімі аталған алаяқтық дерегі бойынша ҚР Қылмыстық кодексінің 190-бабы (“Алаяқтық”) бойынша іс қозғады. Қазіргі таңда күдікті уақытша ұстау изоляторына қамалды. Тергеу амалдары жалғасуда. Қажетті сараптамалар мен қосымша айғақтар жинақталып жатыр.

Полиция өкілдері бұл істі ерекше бақылауда ұстап отыр. Себебі алаяқтық – тек жеке тұлғаларға ғана емес, жалпы қоғамға қауіп төндіретін қылмыс түрі. Құқық қорғау органдары мұндай қылмыстарға қарсы күресті күшейтіп, алдын алу жұмыстарын жандандыруда.

Қоғамдық пікір мен болашақ қауіпсіздік

Оқиға ел арасында резонанс тудырды. Әлеуметтік желілер мен жергілікті ақпарат құралдарында қызу талқылау жүріп жатыр. Көпшілік мұндай адамдар заң алдында қатаң жауап беруі тиіс деген пікірде. Сонымен қатар, алаяқтықпен күрес тек полицияның ғана емес, жалпы қоғамның да ортақ міндеті екені айтылып отыр. Адамдар осындай жағдайлар туралы ақпаратты жасырмай, дер кезінде полицияға хабарлап, бір-бірін сақтандыруы қажет.

Қорытындылай келе, Кентау қаласында орын алған бұл оқиға құқық қорғау саласының тиімді жұмысын және қылмыспен күресте жүйелі іс жүргізудің нәтижесін көрсетеді. Алаяқтық қылмысы қанша жерден әккі әдіспен жасалса да, заң алдындағы жауапкершілікке тартылатыны айқын. Бұл іс – қоғамға сабақ, ал полиция қызметкерлері үшін кәсібилікті көрсеткен кезекті мысал.