Қазіргі таңда интернет желісі адамдардың күнделікті өмірінің бір бөлшегіне айналды. Алайда оның мүмкіндіктерін пайдалана отырып, азаматтардың сеніміне кіріп, материалдық зиян келтіретін қылмыстардың да саны артып келеді. Соңғы жылдары елімізде, соның ішінде Түркістан облысында интернет-алаяқтық фактілері едәуір көбейіп, бұл өз кезегінде құқық қорғау органдарын жедел әрекет етуге, сондай-ақ халық арасында ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын кеңінен жүргізуге итермелеуде.

Осыған байланысты Түркістан облысы Полиция департаментінің Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасы мен Кентау қалалық полиция бөлімі бірлесе отырып, өңір тұрғындары арасында интернет-алаяқтықтың алдын алуға бағытталған ауқымды ақпараттық түсіндіру жұмыстарын қолға алды.

Ақпараттық түсіндіру жұмыстары қалай жүріп жатыр?

Жергілікті полиция қызметкерлері Кентау қаласының қоғамдық орындарында, яғни халық жиі шоғырланатын сауда үйлерінде, базарларда, банкомат маңдарында, пошта бөлімшелері мен халыққа қызмет көрсету орталықтарында күнделікті негізде профилактикалық іс-шаралар өткізіп келеді.

Түсіндіру жұмыстары барысында полиция қызметкерлері азаматтарға интернет-алаяқтардың жиі қолданатын әдіс-тәсілдері туралы айтып, сақтық шараларын сақтау жолдарын егжей-тегжейлі түсіндіреді. Сондай-ақ азаматтарға өздерінің жеке мәліметтері мен банк деректерін бөтен адамдарға бермеу, бейтаныс сілтемелерге өтпеу, күмәнді онлайн-дүкендерден тауар сатып алмау сынды нақты кеңестер беріледі.

Мәселен, соңғы аптаның өзінде тәртіп сақшылары 1000-нан астам жадынама мен ақпараттық парақша таратты. Онда интернет алаяқтықтың түрлері мен олардан қорғану жолдары қарапайым әрі түсінікті тілмен баяндалған. Бұл бастама әсіресе егде жастағы тұрғындар мен интернетті жиі қолданбайтын азаматтар үшін өте пайдалы болып отыр.

Интернет-алаяқтықтың жиі кездесетін түрлері

Киберқылмыспен күрес мамандарының айтуынша, интернет-алаяқтардың алдау схемалары жыл сайын түрленіп, жетіліп барады. Соңғы уақытта облыс аумағында келесі жағдайлар жиі тіркелуде:

• Онлайн сатып алу кезінде тауардың жеткізілмеуі: Алаяқтар жалған интернет-дүкендер мен әлеуметтік желідегі парақшалар арқылы тауар ұсынады. Алайда, ақша аударылған соң, хабар-ошарсыз жоғалады.

• Жалған банк қызметкері атынан хабарласу: Қылмыскерлер банк қызметкері болып, азаматтың шотындағы қауіпсіздікке байланысты деректерді сұрап, кейін барлық қаражатты өздеріне аударып алады.

• Жеке деректерді ұрлау арқылы несие рәсімдеу: Алаяқтар азаматтардың ЖСН мен басқа деректерін пайдаланып, олардың атынан онлайн несие рәсімдейді.

• Инвестициялық алаяқтық: Тұрғындарға жылдам табыс табуға уәде беріп, күмәнді жобаларға ақша салуға шақырады. Кейін олар қаражатты алып, байланыс үзіледі.

Полиция не дейді?

Кентау қалалық Полиция бөлімінің қызметкерлері бұл бағыттағы жұмыстардың азаматтардың құқықтық сауаттылығын арттыруда маңызды рөл атқаратынын айтады. Олар тұрғындардың осындай түсіндіру шаралары арқылы алаяқтардың арбауына түсіп қалудан қорғануға қабілетті болатынына сенеді.

Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасы да өз кезегінде азаматтардың цифрлық сауатын арттыруға басымдық беріп отыр. Себебі, заманауи интернет алаяқтар көбіне технологияны жетік білмейтін азаматтарды нысанаға алады.

Интернет-алаяқтықпен күрес – бәріміздің міндетіміз

Полицейлердің айтуынша, интернет-алаяқтықтың алдын алу — тек қана құқық қорғау органдарының жұмысы емес. Бұл бағытта әрбір азамат белсенділік танытып, жеке қауіпсіздігі үшін өзі де жауапты болуы тиіс. Егер әр тұрғын интернеттегі қауіптер туралы хабардар болса және қарапайым сақтық шараларын қолданса, алаяқтарға қарсы тосқауыл қою әлдеқайда жеңіл болар еді.

Тәртіп сақшылары тұрғындарға келесі кеңестерді ұсынады:

1. Бейтаныс нөмірлерден келген қоңырауларға сақ болыңыз;

2. Жеке деректерді, әсіресе банк картасының нөмірі мен СVV-кодын ешкімге бермеңіз;

3. Белгісіз сілтемелерге өтпеңіз, вирус жұқтыруы немесе деректеріңіз ұрлануы мүмкін;

4. Онлайн төлем жасау алдында сайттың қауіпсіздігін тексеріңіз (https://);

5. Күмән тудырған жағдайда полицияға немесе банкке дереу хабарласыңыз.

Қорытынды

Қазіргі таңда интернет-алаяқтық – ең кең таралған қылмыс түрлерінің бірі. Цифрлық технологияның дамуымен қатар, алаяқтардың әрекеті де күрделеніп, жасыру әдістері жетіліп келеді. Бұл жағдайда қоғамның әрбір мүшесінің хабардарлығы, құқықтық және цифрлық сауаттылығы шешуші рөл атқарады.

Түркістан облысы ПД мен Кентау қалалық полиция бөлімінің бірлескен бастамасы – осындай қылмыстардың алдын алуға бағытталған маңызды қадам. Бұл жұмыстар алдағы уақытта да жалғасын тауып, бүкіл облыс аумағында жүйелі түрде жүргізілмек.