Түркістан облысында интернет алаяқтыққа қарсы кең ауқымды ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүргізілуде. Бұл бастама облыстық Полиция департаментінің ұйымдастыруымен жүзеге асырылып жатыр. Шараның басты мақсаты – азаматтардың цифрлық кеңістіктегі қауіпсіздігін қамтамасыз ету, интернет арқылы жасалатын алаяқтық қылмыстарының алдын алу және халықтың құқықтық әрі киберсауаттылығын арттыру.

Қазіргі таңда интернет желісі – адамдардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналған. Алайда, оның артықшылықтарымен қатар, түрлі қауіп-қатерлер де қатар жүретіні сөзсіз. Соның ішінде интернет алаяқтарының алдау тәсілдері жылдан-жылға күрделеніп, заманауи технологияларды қолдана отырып, қарапайым азаматтарды қаржылық шығынға ұшырату жағдайлары жиілеп барады. Түркістан облысы полиция департаменті осындай қылмыстардың алдын алу үшін тұрғындарға қарапайым әрі тиімді түсіндіру жұмыстарын қолға алды.

Ауқымды шара барысында облыс аумағындағы 550-ден астам қоғамдық көлікке интернет-алаяқтықтың кең тараған тәсілдері мен олардан қорғану жолдары жазылған ақпараттық парақшалар орналастырылды. Бұл парақшаларда «белгісіз сілтемелерге өтпеңіз», «банк қызметкері болып хабарласқандарға сенбеңіз», «жеке деректеріңізді бөтен адамға бермеңіз» сияқты нақты ескертулер мен кеңестер берілген. Қоғамдық көлікте жүріп келе жатқан тұрғындар бұл ақпаратпен еркін танысып, киберқауіптерден қалай сақтану керектігін білуге мүмкіндік алуда.

Бұдан бөлек, облыс аумағында орналасқан 90-ға жуық LED-экрандарда арнайы дайындалған бейнероликтер үздіксіз көрсетілуде. Бұл бейнероликтерде интернет алаяқтарының әрекет ету әдістері, алдау схемалары және оларға қарсы тұру жолдары көрнекі түрде көрсетіледі. Көрерменге түсінікті әрі қарапайым тілмен жеткізілетін бұл бейнематериалдар көрермендердің ақпаратты жылдам қабылдауына және есте сақтауына септігін тигізеді.

Бейнероликтерде нақты өмірден алынған мысалдар, яғни тұрғындардың алаяқтарға алданып қалған оқиғалары негізінде сюжеттер құрастырылған. Мақсат – әр азаматты ойландыру, ұқсас жағдай туындағанда қалай әрекет ету қажеттігін алдын ала үйрету. Бұл ақпараттар әсіресе жасы үлкен адамдар үшін өте маңызды, себебі алаяқтар көбіне технологияны жетік меңгермеген азаматтарды нысанаға алады.

Сондай-ақ, полиция департаментінің қызметкерлері базарлар мен халық көп жиналатын орындарда түсіндіру жұмыстарын жүргізіп, тұрғындарға жеке кеңестер беруде. Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасының мамандары халықпен бетпе-бет жүздесіп, олардың сұрақтарына жауап беріп, нақты мысалдар келтіре отырып, киберқауіпсіздік негіздерін түсіндіруде.

Интернет алаяқтықтың жиі кездесетін түрлеріне мыналар жатады:

• Банк қызметкері болып қоңырау шалып, шотыңыз бұғатталды деген желеумен жеке деректерді сұрау;

• Жалған сауда платформалары арқылы алдын ала төлем алып, кейін байланыссыз қалу;

• Жеңіл жолмен пайда табуға шақырып, инвестициялық жобаларға қатысуға үгіттеу;

• Жеке тұлғаға несие рәсімдеу үшін дербес деректерді сұрау;

• Жалған мемлекеттік бағдарламалар атынан өтемақы төлеу үшін ақша аударуды талап ету және т.б.

Осындай әдістердің құрбанына айналмау үшін полиция қызметкерлері қарапайым, бірақ маңызды ережелерді есте сақтауға шақырады:

1. Күдікті сілтемелерге өтпеңіз, бейтаныс қосымшаларды жүктемеңіз;

2. Жеке деректеріңізді, банк картасының нөмірін, CVV кодын, SMS-кодтарды ешкімге айтпаңыз;

3. Қоңырау шалушының шын мәнінде банк немесе мемлекеттік орган қызметкері екеніне көз жеткізбей, әрекет жасамаңыз;

4. Әлеуметтік желілерде күмәнді хабарламалар мен хабарландыруларға сенбеңіз;

5. Егер алаяқтардың құрбаны болдыңыз деп күмәндансаңыз, дереу полицияға жүгініңіз.

Полиция департаменті осындай түсіндіру жұмыстарын тұрақты түрде жалғастыруды жоспарлап отыр. Бұл – тек құқық бұзушылықтың алдын алу ғана емес, жалпы қоғамда киберқауіпсіздік мәдениетін қалыптастыруға бағытталған маңызды қадам. Себебі цифрлық кеңістіктегі қауіпсіздік мәселесі бүгінде әлем бойынша басты назарда тұр. Қазақстан да бұл бағытта тұрғындардың құқықтық сауатын арттыру арқылы қауіптің алдын алуға ұмтылып келеді.

«Сақтық – саналы қадам, ақпараттық қауіпсіздік – ортақ жауапкершілік» қағидасын ұстанған тәртіп сақшылары барша тұрғындарды мұқият болуға, әрбір күмәнді әрекетке байыппен қарап, заңсыз әрекетке жол бермеуге шақырады. Түркістан облысы полиция департаменті азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жолында жұмыстарды әлі де жүйелі түрде жалғастыра бермек.